Koopovereenkomst voor aandelen: hoe belangrijk is de rol van een advocaat?

In dit artikel zal ik u wat praktische ervaring meegeven over de Share Purchase Agreement (SPA) en vooral over de rol van de advocaten bij het laten ondertekenen van dit document. Advocaten spelen een cruciale rol bij het opstellen van de aandelenkoopovereenkomst. Vooral omdat dit gewoonlijk de laatste fase van een transactie is en beide partijen hopen en verwachten deze horde op een positieve manier te kunnen nemen.

Ik ben benieuwd naar uw gedachten en praktische ervaring met aandelenkoopovereenkomsten, want er zijn vast veel interessante verhalen die zeer nuttig kunnen zijn voor onze cliënten, bedrijfseigenaren en kopers van bedrijven.

Overzicht van de inhoud van dit artikel over koopovereenkomsten voor aandelen en de rol van advocaten:

• Wat is een aandelenkoopovereenkomst?
• De belangrijkste inhoud van een Share Purchase Agreement
• De rol van een advocaat bij het opstellen van een SPA
• Manieren (alternatieven) voor bedrijfseigenaren om met een SPA om te gaan
• Spelbrekers in een aandelenkoopovereenkomst
• Voorbeeld 1 van een praktisch project
• Voorbeeld 2 van een praktisch project
• Conclusies en discussiepunten

Wat is een aandelenkoopovereenkomst?

Een aandelenkoopovereenkomst is het juridische document dat de details beschrijft en vastlegt rond een overdracht van aandelen van een rechtspersoon van de verkoper aan de koper. Het is een van de laatste juridische documenten in een transactie en waarschijnlijk het belangrijkste. Een Share Purchase Agreement wordt opgesteld op basis van de LOI (Letter of Intent) die eerder in het proces is opgesteld. De Share Purchase Agreement wordt vaak (bijna altijd) afgekort als SPA. Ondernemers van kleinere bedrijven (taxatie

De belangrijkste inhoud van een Share Purchase Agreement (SPA)

Hieronder volgen enkele van de belangrijkste punten die normaliter in een Share Purchase Agreement worden opgenomen:

• Aankoopprijs, ingehouden bedrag en belastingen
• Garanties en schadeloosstellingen
• Aansprakelijkheid van de verkopers
• Non-concurrentiebeding en vertrouwelijkheid
• Raadgevende positie van de verkopers
• Openbare Aankondiging
• Bindend effect; toewijzing
• Ontbinding
• Toepasselijk recht en bevoegde rechter

De rol van de advocaat bij het opstellen van een Share Purchase Agreement (SPA)

De rol van de advocaat is van cruciaal belang in het proces om tot een ondertekende SPA te komen. Het is gebruikelijk dat de koper de verplichting, of het recht, heeft om de inhoud van de overeenkomst tot koop van aandelen op te stellen. Dit kan worden gezien als een recht, aangezien de koper door het opstellen van de SPA invloed heeft op wat er in de SPA moet worden opgenomen. Voor het laten opstellen van een Share Purchase Agreement doet een koper bijna altijd een beroep op een extern (soms in zeer zeldzame gevallen ook een intern) advocatenkantoor. Er zijn veel advocatenkantoren die zich uitsluitend toeleggen op fusie- en overnamerecht. In bijna alle gevallen huurt de verkoper ook een advocaat in om het juridische gedeelte van de transactie te verdedigen en te ondersteunen.

De rol van de advocaten aan beide zijden van de tafel is om tot een SPA te komen die in overeenstemming is met de intenties van de LOI en de verwachtingen van zowel de koper als de verkoper. Dit is een zeer delicate taak, aangezien advocaten vaak niet betrokken zijn geweest bij het proces dat aan de SPA voorafging.

Manieren (alternatieven) voor bedrijfseigenaren om met een SPA om te gaan

Voor een eigenaar van een klein bedrijf (vooral voor iemand die met pensioen wil gaan) is het vaak een pijnlijk proces om tot een ondertekende SPA te komen. Laten we eerlijk zijn: een persoon heeft 30 of soms 40 jaar gewerkt om een bedrijf op te bouwen. Vaak bevat zijn bedrijf een groot deel van zijn of haar pensioen. Juridische stukken, en vooral zeer gedetailleerde, zijn niet de meest favoriete van de meeste bedrijfseigenaars. Nu heb je een contract (een Share Purchase Agreement) dat veel zaken van een bedrijfseigenaar eist en een groot aantal garanties vraagt. Dit kan door een bedrijfseigenaar als zeer veeleisend worden ervaren. Daarom kan het verstandig lijken een ervaren advocaat in de arm te nemen.

Voor kleine transacties (tot een waarde van 2m of 3m Euro) kan het soms slim zijn om gewoon de ervaren M&A adviseur te gebruiken die bij het hele proces van de verkooptransactie betrokken is geweest. Een bedrijfseigenaar kan besluiten zijn M&A adviseur in te schakelen om de juridische onderdelen te verdedigen in lijn met de eerdere besprekingen en ondertekende LOI.

Spelbrekers in een aandelenkoopovereenkomst

Een aandelenkoopovereenkomst kan vaak een "deal breaker" zijn in een M&A transactie. Alle gedetailleerde juridische punten van een transactie moeten in deze juridische overeenkomst worden opgenomen. Tijdens het proces tot aan de SPA zijn beide partijen op een relatief hoog niveau gebleven en hebben ze gekeken naar de positieve aspecten van een transactie. Voorbeelden van zaken die zijn besproken zijn de toekomst van het bedrijf, de verkoopopbrengst voor een verkoper, de nieuwe marktpositie voor een koper, etc. Tijdens de discussies over de inhoud van de aandelenkoopovereenkomst moeten beide partijen hun eigen positie verdedigen en zijn zij min of meer tegenstanders van elkaar. De juridische adviseurs hebben beperkte achtergrond over de transactie als ze eenmaal binnen zijn. Zij kennen de gesprekken niet en waren niet betrokken bij de vergaderingen die plaatsvonden voordat het SPA-proces werd gestart. Daarom moeten juridische adviseurs naar mijn mening adviseurs zijn met brede sociale vaardigheden. Zij moeten in staat zijn de situatie in te schatten en de sfeer rond een transactie te begrijpen. Toegeven op sommige punten en goed luisteren naar zowel de cliënt als de andere partij is van cruciaal belang. Adviseurs die over deze sociale vaardigheden beschikken, zijn waarschijnlijk belangrijker dan hun juridische kennis. Wat ik de laatste tien jaar heb gezien, is dat advocaten soms proberen een SPA zeer gedetailleerd en ingewikkeld te maken door details op te nemen over vele uitzonderingen en omstandigheden. Men moet begrijpen dat juridische adviseurs belangrijke dealbrekers kunnen zijn in een M&A-transactie wanneer de aandelenkoopovereenkomst wordt opgesteld.

Voorbeeld 1 van een praktijkproject (transactie van 2 miljoen euro in de expeditiesector)

Een bedrijfseigenaar van een expeditiebedrijf had met vele geïnteresseerde partijen gesproken die door mij als zijn adviseur waren aangebracht. Een eerste geïnteresseerde partij diende een SPA in, maar kreeg vervolgens interne problemen en liet de transactie rusten. Een tweede geïnteresseerde partij, ook een strategische koper uit de expeditiesector, ontmoette de eigenaar een paar keer en er werd een LOI overeengekomen en ondertekend. Op basis van deze gesprekken werd een eerste due diligence uitgevoerd. De sfeer tussen koper en verkoper was vriendelijk en de stemming zat er goed in. Gezien de omvang van de onderneming, de stabiele omgeving en de jaarlijkse groei van de onderneming werd verwacht dat de SPA niet te veel problemen zou opleveren. Rekening houdend met het feit dat de onderneming weinig activa had en haar administratie goed werd beheerd, was er meer reden om aan te nemen dat de ondertekening van de aandelenkoopovereenkomst een fase zou zijn die met succes kon worden doorlopen. De eigenaar vroeg ondersteuning van een juridisch adviseur die ervaring had met veel grotere transacties. Tijdens de besprekingen over de aandelenkoopovereenkomst werden steeds meer punten naar voren gebracht door de advocaat van de verkoper. Dit begon de interne juridische adviseur van de koper en zijn financiële mensen te irriteren. Tegelijkertijd begonnen de verkoper en zijn vrouw zich ongemakkelijk te voelen bij de eisen van de koper. Zij begonnen het team van de koper als inflexibel te zien en vreesden dat dit een effect zou hebben op de toekomst van het bedrijf. Voordat alle mensen (inclusief ikzelf) die betrokken waren bij de transactie het doorhadden was de vaart eruit. Het resultaat was dat een deal die in het begin een perfecte match leek, in het slop was geraakt. Had ik, als adviseur van de verkoper, meer bovenop de zaken moeten zitten? Was de juridisch adviseur van de verkoper te prominent aanwezig en runde hij zijn eigen 'one man' show? Was het team van de verkoper, dat zeer ervaren was, te inflexibel?

Voorbeeld 2 van een aandelenkoopovereenkomst voor een praktisch project (transactie van 35 miljoen euro)

In dit geval vertegenwoordigde ik een internationale koper die een leverancier is in een specifieke industrie. Na verschillende bezoeken aan een geïnteresseerde verkoper onderhandelden we over een LOI tussen een relatief klein team bestaande uit de koper en de eigenaar van het bedrijf. Dit was niet echt gemakkelijk aangezien het bedrijf nogal wat schulden had en zwaar had geïnvesteerd in toekomstige groei. Dit had uiteraard een duidelijk effect op het veelvoud van de deal die uiteindelijk in een LOI werd overeengekomen. Pas daarna huurden beide partijen zeer ervaren en dure M&A-advocatenkantoren in. Deze adviseurs worden op uurbasis betaald en hebben geen directe financiële prikkel als een transactie al dan niet wordt voltooid. Hun belang is natuurlijk om tot een transactie te komen en tot een overeenkomst inzake de koop van aandelen die wordt ondertekend. Zij willen echter ook hun toegevoegde waarde laten zien en een interessante factuur kunnen sturen. In de praktijk kan dit er soms toe leiden dat de juridische adviseurs met minder belangrijke punten komen waar zij hun tijd aan kunnen besteden. In dit geval probeerden de adviseurs aan beide zijden van de tafel te laten zien hoe slim ze waren. Zij wilden hun juridische ervaring laten zien waardoor de transactie een groot risico liep om in de ijskast te worden gezet. De koper realiseerde zich dit op een bepaald moment en nam duidelijk de controle over het proces en uiteindelijk werd de transactie succesvol afgesloten.

Conclusies over aandelenkoopovereenkomsten en discussiepunten

Een aandelenkoopovereenkomst is een zeer belangrijk document in elke fusie- en overnametransactie. Hoewel dit document in een relatief latere fase van de transactie wordt ondertekend, is het nog steeds een belangrijke mijlpaal en een mogelijk risico dat een transactie niet wordt voltooid. Het is van cruciaal belang dat er juridische adviseurs zijn die de positie van beide zijden van de tafel kunnen beoordelen en begrijpen. Het kiezen van de juiste juridische M&A-adviseur en hem het juiste mandaat geven is een belangrijke taak voor elke koper en bedrijfseigenaar.

Hier zijn wat laatste vragen en discussiepunten:

Wat is volgens u van cruciaal belang in een overeenkomst tot aankoop van aandelen?

Hoe moet een juridisch adviseur tijdens het SPA-proces ondersteunen?

Wat maakt een goede juridisch M&A-adviseur?

Geef ons uw gedachten en mening over dit artikel of beschrijf een verhaal waarin u betrokken bent geweest bij een aandelenkoopovereenkomst. 

Pekka Salo | Zaterdag 2 december 2017 | website: www.casalaw.fi
Als advocaat raad ik aan extra aandacht te besteden aan de geschillenbeslechtingsclausules in SPA's. Arbitrage is een normale manier om geschillen te beslechten, omdat het een vrij snel en vertrouwelijk proces is, in tegenstelling tot de openbare rechtbanken, waar het proces openbaar is, tenzij de rechtbank ermee instemt het vertrouwelijk te behandelen. Een groot probleem van de arbitrage zijn echter de kosten, die vele malen hoger kunnen zijn dan bij de openbare rechtbanken. Ik zou aanraden ten minste de arbitrageclausules van de plaatselijke handelsverenigingen te gebruiken met een versnelde procedure en met slechts één arbiter. Op die manier zijn de kosten aanzienlijk lager dan bij een volledige arbitrageprocedure met drie arbiters. Ook moet het arbitrale vonnis meestal nog door een openbare rechtbank worden bevestigd voordat het ten uitvoer kan worden gelegd. Er is dus een extra stap nodig om arbitrale vonnissen ten uitvoer te kunnen leggen. Een manier om de geschillenbeslechting aan te pakken is te verwijzen naar het rechtsgebied van de plaatselijke openbare rechtbank en in het contract overeen te komen dat de partijen om vertrouwelijkheid zullen verzoeken en dat geen hoger beroep van de vonnissen van de lagere rechtbank is toegestaan. Op die manier kan de arbitrageprocedure bij de openbare rechtbank worden gesimuleerd, wat normaliter de meest kosteneffectieve manier is om geschillenbeslechting in contracten te regelen. Hoe dan ook, zonder een doeltreffende geschillenbeslechting is er geen doeltreffend contract.

Anoop Kumar Jain | Woensdag 10 januari 2018 | website: marsrecycling.nl
Dit artikel is zeer Insightful, diep denken, zinnige informatie voor M & A
Bedankt

Damian Ryan | Woensdag 10 januari 2018 | website: www.moorestephens.com
Slim, intelligent stuk. Te veel beleggers flirten met toeval en kunnen SHA's vaak negeren of uitstellen. Stakeholders zullen je uiteindelijk alleen maar meer respecteren als je aandringt op behoorlijk bestuur. Congrats.

Enno Schets | Donderdag 11 januari 2018 | website: www.schetsadvocatuur.nl
Heel belangrijk Govert!

Peter Zink Secher | Donderdag 11 januari 2018 | website:
M&A Legal: don't be cheap - zeer waardevol, vooral bij SPA-onderhandelingen. Te veel bedrijven geven niet genoeg geld uit aan juridische adviseurs!

Frank Peeters | Vrijdag 12 januari 2018 | website: www.aexisgroup.com
Mijn visie is enigszins anders dan wat ik hier lees. Ik heb ongeveer 20 van mijn eigen bedrijven gekocht of verkocht, en mijn ervaring is dat je een SPA niet in de handen van advocaten moet laten. Mijn ervaring is met kleinere bedrijven (tussen de 2M euro en 25M euro omzet), dat advocaten de neiging hebben om dingen erg gedetailleerd en moeilijk te maken. Het is belangrijk dat de verkoper en de koper duidelijk aangeven wat ze willen doen en wat ze uit de deal willen halen, in veel meer detail dan in de intentieverklaring. In mijn eerste deals maakte ik gebruik van advocaten, en ik werd door hen meegetrokken in een heleboel gedetailleerde, en heel vaak onbelangrijke, juridische discussies, met een groot risico om de belangrijke dingen uit het oog te verliezen. Ik ben het eens met de punten die in een SPA moeten staan, zie de lijst in het witboek, maar als dit eenmaal duidelijk is gesteld, schakel dan alleen een advocaat in om de onduidelijke delen te beantwoorden.

Mark | Maandag 17 december 2018 | website: https://enterslice.com/share-purchase-agreement
Bedankt voor het delen van een blog als dit het geeft altijd een informatie die alleen kan worden verzameld door middel van dit soort dingen waarderen het