Due Diligence-proces geschiedenis en toekomst

Waar gaat het due diligence-proces heen?

De geschiedenis van de fysieke dataroom waar grote stapels ordners werden verzameld die moesten worden gecontroleerd, lijkt ver achter ons te liggen. Elke koper kreeg gedurende een bepaalde tijd toegang tot de ruimte. Ik had een hele alinea willen schrijven over de geschiedenis van het DD-proces en de fysieke dataroom. Maar wat valt er nog te zeggen? De toekomst zal er heel anders uitzien. Daarom is het in dit artikel waarschijnlijk beter de aandacht te richten op de manier waarop het due diligence-proces zich in de komende decennia zal ontwikkelen.

Overzicht van de artikelen in dit artikel over due diligence:

• Persoonlijke activiteit in due diligence-projecten
• De verschillende onderdelen van het due diligence-proces
• Vendor due diligence (VDD) een groeiend gebied?
• De rol van M&A-adviseurs in het DD-proces
• Technische omgevingen voor DD
• De toekomst van due diligence?

Persoonlijke activiteit in due diligence-projecten

In de praktijk kan het enigszins verrassend lijken dat wij (of liever gezegd, ik) als M&A-adviseurs vaak op de achtergrond blijven in het DD-proces. Wanneer zij met internationale kopers werken aan transacties van grote omvang (20 miljoen euro of meer), huren zij gewoonlijk externe adviseurs in voor het due diligence-gedeelte van een transactie. Bij zeer kleine transacties doen de koper en zijn team regelmatig een groot deel van de DD zelf. Aan de verkoopzijde wordt de virtuele dataroom vaak gevuld door het team van controllers van de onderneming. Wij blijven betrokken en begeleiden het project uiteraard waar nodig, maar in de praktijk speel ik geen actieve rol in due diligence gerelateerde activiteiten.

De verschillende onderdelen van het due diligence-proces

Voor elke overname moet worden nagegaan welke onderdelen aandacht behoeven en wat de vereiste reikwijdte of mate van detail is. Het is de plicht van de koper om due diligence te verrichten. Door DD te doen, probeert men er zo zeker mogelijk van te zijn dat de onderneming voldoet aan de beschrijving zoals die in het eerder ontvangen materiaal (b.v. informatiememorandum) is gepresenteerd.

Alvorens te beslissen in welke due diligence-werkstromen tijd en middelen moeten worden geïnvesteerd, is het belangrijk een stap terug te zetten en de feitelijke situatie te bekijken. Vragen die moeten worden gesteld zijn onder meer, is er een LOI ondertekend? Normaal gezien is dit het geval en zo ja, is de LOI bindend of niet-bindend? Hoe lang is de exclusiviteitsperiode indien deze is overeengekomen? Wat is er geschreven en overeengekomen met betrekking tot de waardebepaling van de transactie? Is dit een realistisch of interessant bedrag voor de koper? Deze vragen kunnen allemaal van invloed zijn op de mate van detail en het budget dat men wil vrijmaken voor het due diligence proces. De belangrijkste due diligence-gebieden zijn normaal gesproken:

• Financiële due diligence
• Operationeel/commercieel
• Juridische due diligence
• Belasting
• HR
• Milieu

Voor meer informatie over deze punten kunt u verder lezen op www.corporatefinanceineurope.eu/due-diligence-mergers-acquisitions.htm.

Verdere groei in vendor due diligence

Vendor due diligence (VDD) bestaat al geruime tijd. In dit proces benoemt en betaalt de verkoper, in samenwerking met de M&A-adviseur van de verkoper, externe adviseurs om verschillende due diligence-onderdelen of workstreams van het due diligence-proces uit te voeren. In de praktijk zien we vaak een financiële DD, een juridische, een operationele of een commerciële DD en mogelijk meer (bv. milieu), afhankelijk van de omvang van de transactie.

Bij kleinere transacties zien we het VDD-proces niet voorkomen, maar bij transacties boven 50 miljoen euro denk ik dat het percentage aanzienlijk toeneemt. Vooral als bedrijven in handen zijn van private equity die op regelmatige basis bedrijven kopen en verkopen.

De grondgedachte achter het organiseren van een VDD-procedure is een efficiënt proces wanneer tijd van belang is. In dit geval is het tempo gegarandeerd en kan het op schema worden gehouden, aangezien alle documentatie in het VDD-proces direct beschikbaar is. Op deze manier kunnen meer partijen een gedetailleerd inzicht krijgen in het te koop staande bedrijf. Alle mogelijke kopende partijen hoeven niet hun eigen DD-proces te organiseren. Vendor due diligence houdt ook de controle over het proces in handen van een verkoper (lees hun adviseur) en staat niet toe dat een mogelijke koper de verkoop van het bedrijf vertraagt en vertraagt met een uitgebreid DD-proces.

VDD toont de inzet van een verkoper, aangezien het bedrijf aanzienlijke financiële middelen heeft geïnvesteerd om de verschillende Vendor due diligence-rapporten snel te laten opstellen. Dit maakt het fusie- en overnameproces soepel en efficiënt. Ik verwacht dan ook dat deze trend zal aanhouden en zelfs verder zal groeien. Vooral private equity-spelers die grotere portefeuillebedrijven verkopen in een "veiling"-proces zullen vaker terugvallen op een VDD-proces en vendor due diligence-rapporten laten opstellen. Verdere informatie kan worden gelezen op www.corporatefinanceineurope.eu/sell-business/vendor-due-diligence.htm.

De rol van M&A-adviseurs in het DD-proces

Hoe actief moet een M&A adviseur zijn in het due diligence proces? Wat moet de rol en verantwoordelijkheid van een M&A-adviseur zijn?

Ik zie verschillende verwachtingen van cliënten. Soms hebben deze verwachtingen een kostengerelateerd aspect als achtergrond. Vanuit het standpunt van een koper kan het interessant lijken om zijn M&A-adviseur de volledige financiële due diligence te laten uitvoeren of op zijn minst maximaal te ondersteunen in het proces. Maar hoe zit het met operationele, commerciële of juridische due diligence? Van een M&A adviseur mag verwacht worden dat hij/zij kennis heeft van financiële en juridische aspecten, maar dit betekent niet dat hij/zij in staat is om volledige due diligence rapporten op te stellen. Ook heeft een M&A adviseur er belang bij dat een transactie tot stand komt, wat ertoe kan leiden dat hij of zij minder kritisch is. Hoewel dit laatste niet zou moeten gebeuren, zal een extern bureau altijd volledig objectief zijn. Vaak zijn onafhankelijke DD-rapporten vereist en noodzakelijk voor een koper om overnamefinanciering te verkrijgen. Met deze achtergrond rijst de vraag, hoe slim is het voor een koper om zijn M&A adviseur actief te betrekken bij het DD proces? Vaak heeft de rol van de M&A-adviseur meer te maken met de coördinatie van de verschillende onderdelen van het DD-proces.

Als een adviseur de verkoper in het proces ondersteunt, bestaat het actieve werk vooral uit het vullen van de dataroom met (financiële) gegevens. Het eigenlijke werk wordt hier vaak gedaan door de controller van de onderneming. Een M&A adviseur begeleidt het proces en ondersteunt waar nodig.

Ik ben zeer geïnteresseerd in uw mening en de ervaringen die u hebt opgedaan met DD-processen. Wat ziet u in uw dagelijkse M&A leven als de verplichting van de M&A adviseur in het DD proces? Wat is volgens u van cruciaal belang om een goed en efficiënt DD-proces op gang te brengen? Geef uw mening onder het artikel.

Technische omgevingen voor DD

Een belangrijk punt in het DD-proces is vaak welke technische omgeving moet worden gebruikt.

In de praktijk zien we dat voor kleinere transacties soms gebruik wordt gemaakt van gratis aanbieders zoals Dropbox (of Google Docs). Het is mij echter niet duidelijk of deze volledig voldoen aan de gewenste beveiligingsniveaus. Er is ook een hele lijst van groeiende virtual data room (VDR) aanbieders. Hun oplossingen bieden steeds meer opties die zeer nuttig kunnen zijn. Vooral bij grotere transacties kan dit van belang zijn. Het gebruik van een VDR provider kan verschillende voordelen hebben. Zo kan men bijvoorbeeld zien wie welk bestand heeft geraadpleegd. Verder kan de toegang tot specifieke documenten worden beperkt tot slechts een paar aangewezen personen.

Een lijst van aanbieders en meer details over de ontwikkeling van VDR's is hier te vinden www.corporatefinanceineurope.eu/blog/virtual-data-room-vdr.htm

Wat is de toekomst van due diligence?

Voor dit onderdeel zou ik graag uw mening en input willen vragen. Heeft u een duidelijk idee hoe due diligence processen zich in de toekomst zullen ontwikkelen in de wereld van M&A?
Mijn gevoel zegt dat bedrijven in het digitale tijdperk meer interne documentatie beschikbaar zullen hebben.
Financiële cijfers zouden gemakkelijker beschikbaar moeten zijn en sneller moeten kunnen worden geanalyseerd, gezien de regelmatige beschikbaarheid van gegevens in de cloud. De belangrijkste drijfveer is echter nog steeds hoe bedrijfseigenaren hun interne processen hebben georganiseerd om gegevens beschikbaar te maken. De eisen van een koper zullen niet veranderen. Hun interesse zal blijven uitgaan naar het verkrijgen van gedegen en gedetailleerd inzicht in de werkelijke situatie van een bedrijf.
De infrastructuur van VDR's helpt bij het uploaden en beschikbaar maken van documenten en gegevens in een kortere tijdspanne, zodat we wel degelijk een efficiëntiewinst zien. De analyse en het begrip van de gegevens zijn echter nog steeds afhankelijk van mensen. Dit blijft een cruciaal onderdeel tijdens de uitvoering van DD. Het zijn dus nog steeds mensen die de duur en het resultaat van een DD-proces bepalen.
Geef a.u.b. uw feedback en mening over dit onderwerp. Welke ervaring hebt u met DD en welke ontwikkelingen ziet u?

Marc Van den Elsen | Dinsdag 8 januari 2019 | website: mr. M.J.W. van den Elsen Belastingadvies
Dank Govert voor de heldere informatie die het essay brengt. Interessant om te zien de (nieuwe) betrokkenheid van de verkoper bij het DD proces en de rol van de M&A adviseur als regisseur in het proces.